Kun je dit maken?!
Hoe maakbaar is sociale veiligheid in de publieke sector?
Rijkswaterstaat houdt ons al twee eeuwen veilig door te maken: Deltawerken, stevige dijken, betrouwbare wegen. Dat blijft. En het verandert. Rijkswaterstaat beweegt mee, met mensen, met natuur, met klimaatverandering. Wat vraagt dat van de organisatiecultuur? Hoe ontvankelijk is die cultuur voor reflectie op het eigen handelen? En hoe veilig moet het binnen zijn om het buiten veilig te blijven maken?
Met 25 ambtenaren van Rijkswaterstaat, sociaal ontwerpers en kunstenaars werkten we in 2023 en 2024 aan die vragen, onder het motto: Kun je dit maken?! Rijksmakerstaat is een samenwerking van Rijkswaterstaat met waarmakers Wieteke Vrouwe en Felicity van Oort en ontwerpers Marjolein Vermeulen en Jaap Warmenhoven. Drie teams van directeuren, technische adviseurs en advocaten verkenden en doorbraken hun eigen en organisatiepatronen met ontwerpers Myrthe Krepel, Myrthe Veeneman en kunstenaar Martijn Engelbregt. Uitkomsten deelden we in een aanstekelijke expositie in het bedrijfsrestaurant van Westraven Utrecht en op de Dutch Design Week. We bouwden in Rijksmakerstaat voort op de collectieve leeromgeving van de Nacht Club Academie.
Fotograaf Thijs van der Meijden
Rijksmakerstaat
Wat vind jij: kun je dit maken?! In het logo van Rijkswaterstaat mag je niet zomaar knippen. Toch naaide een collega een nieuwe vlag. Die staat symbool voor de manier waarop Rijkswaterstaat bereid is om samen met creatieve makers hun manieren van werken te onderzoeken, op te rekken en aan te passen. Betrouwbaar zijn als overheidsorganisatie betekent namelijk niet alleen maar grote plannen kunnen uitvoeren. Het betekent ook kunnen omgaan met verandering en onzekerheid. Het betekent investeren in relaties, met anderen en met elkaar. Dat moet je samen maken, vandaar: Rijksmakerstaat. Het eerste onderwerp dat ze met kunstenaars onderzochten was de veiligheid op de werkvloer.
Advocaat in Kwetsbaarheid
Elke grote overheidsorganisatie heeft juristen in dienst. Advocaten van Rijkswaterstaat onderzochten hoe zij kunnen bijdragen aan een veilige werkcultuur. Als het in organisaties gaat over sociale veiligheid spreken we vaak juridische taal. Dader. Slachtoffer. Omstander. Maar vaker gaat sociale veiligheid over het zien en steunen van iemand in een kwetsbare positie, zonder dat er ooit sprake is van een juridisch geschil. De advocaten en ontwerper Myrthe Veeneman ontwierpen een nieuwe kijk: Advocaat in Kwetsbaarheid. Want als je jezelf in gesprek kwetsbaar durft op te stellen, dan open je die mogelijkheid ook voor een ander. Advocaat is niet iedereen, maar ‘Advocaat’ in Kwetsbaarheid kunnen we allemaal zijn. Jij ook? Trek de toga aan, en ervaar hoe het is.
De Rituelenclub
Wanneer je veiligheid op de agenda zet, kunnen er verrassend genoeg ook gevoelens van onveiligheid ontstaan. Dit lijkt tegenstrijdig, maar het creëren van een veilige omgeving nodigt uit om te voelen: hoe gaat het écht met je? En dat kan ongemak met zich meebrengen. Rijkswaterstaters zijn offline en online, verspreid door het land en op zee, en hebben teams met veel verschillende maatschappelijke partners. Hoe houd je zicht op elkaar? Hoe blijf je goed verbonden? En welke rituelen heb je nodig om ook ruimte te maken voor sociale veiligheid? Dat vroegen het team van het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed en kunstenaar Martijn Engelbregt zich af. In de Rituelenclub kun je rituelen ervaren en nieuwe rituelen maken. Welk ritueel maak jij?
Designing society
op Dutch Design Week
In oktober 2024 toonde Rijksmakerstaat een deel van de expositie Kun je dit maken?! in de Embassy of Safety in de kas Designing Society op Ketelhuisplein. Vele duizenden mensen brachten een bezoek. Tijdens de conferentie Nieuwe Veiligheid, maak het eerlijk, gingen mensen uit de veiligheidssector bij zichzelf te rade hoe maakbaar sociale veiligheid is in de publieke sector o.l.v. sociaal ontwerper en quizmaster Jaap Warmenhoven. Curator van de Embassy of Safety Tabo Goudswaard ging in gesprek met Hoofdingenieur-directeur Ben Huijskes-Nagel van Rijkswaterstaat over hoe hij zelf onderdeel was van de ontwerpende aanpak. En sociaal kunstenaar Martijn Engelbregt nam publiek ter plekke mee in een bijzonder veiligheidsritueel.
Wil je samenwerken met De Nacht Club of meer informatie?
Neem contact met ons op.
COLOFON
Initiatiefnemers en trajectbegeleiding Felicity van Oort en Wieteke Vrouwe
Ontwerp leeromgeving en begeleiding Jaap Warmenhoven en Marjolein Vermeulen
Deelnemers en ontwerpers
RWS Advocaten van de Corporate Dienst + ontwerper Myrthe Veeneman (MV design)
Directieteam Corporate Dienst + ontwerper Myrthe Krepel (SMELT)
Team WNN Programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) + proceskunstenaar Martijn Engelbregt (Circus Andersom)
Expo ontwerp De Nacht Club met Victor Engbers
Met dank aan de expertise van Bedrijfshistoricus Bert Toussaint, Inspirator makerschap Tabo Goudswaard, socioloog cultuurontwikkeling en inclusie Amrita Joerawan en impact onderzoeker Thomas van Arkel (TU Delft).